شهد نبوی

برخی محققان بیانات رسیده از حضرت صاحب عجل الله تعالی فرجه را موضوع بندی کرده اند.(1) یکی از موضوعاتی که در این زمینه مورد توجه قرار گرفته است، تعابیری است که حضرت در وصف پدران گرانقدر خویش و معصومان علیهم السلام و به ویژه امیرمومنان علیه السلام داشته اند. در ادعیه رسیده از حضرت مهدی علیه السلام ایشان مولای متقیان علی علیه السلام را “آیت کبری” و “نبأ عظیم” نامیده اند. حضرت مهدی علیه السلام در دعایی که برای اعیاد اربعه از ایشان نقل شده است درباره حضرت علی علیه السلام می فرماید:

« …كَانَ بَعْدَهُ هُدًى مِنَ الضَّلَالِ وَ نُوراً مِنَ الْعَمَى وَ حَبْلَ اللَّهِ الْمَتِینِ وَ صِرَاطَهُ الْمُسْتَقِیمَ لَا یُسْبَقُ بِقَرَابَةٍ فِی رَحِمٍ وَ لَا بِسَابِقَةٍ فِی دِینٍ وَ لَا یُلْحَقُ فِی مَنْقَبَةٍ مِنْ مَنَاقِبِهِ یَحْذُو حَذْوَ الرَّسُولِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِمَا وَ آلِهِمَا [صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ‏] … » (2)

حضرت علی علیه السلام بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله هدایت کننده از گمراهی بود و روشنگر از نابینایی. ریسمان محکم خداوند بود و راه مستقیم به سوی او. کسی در نزدیکی به پیامبر صلی الله علیه و آله از حضرت علی علیه السلام مقدم تر نبود و در دین کسی از او سبقت نگرفته بود. و در فضیلتی از فضایلش به او نرسیده بود. او پای در جای پای پیامبر صلی الله علیه و آله نهاد.

امام مهدی علیه السلام در دعای افتتاح، حضرت امیر علیه السلام را “نشانه بزرگ خدا” و “نبأ عظیم” معرفی می کنند:

« اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُوْمِنِینَ وَ وَصِیِّ رَسُولِ رَبِّ الْعالَمِینَ عَبْدِكَ وَ وَلِیِّكَ وَ أَخِی رَسُولِكَ وَ حُجَّتِكَ عَلى‏ خَلْقِكَ وَ آیَتِكَ‏ الْكُبْرى وَ النَّبَإِ الْعَظِیمِ »

“نبأ عظیم” عبارتی است که در آیه دوم سوره نبأ به کار رفته است:

« عَمَّ یَتَساءَلُونَ [١] عَنِ النَّبَإِ الْعَظیمِ [٢] الَّذی هُمْ فیهِ مُخْتَلِفُونَ [٣]»

درباره چه چیز از یکدیگر می پرسند؟ [١] از آن خبر بزرگ [٢] که درباره آن با هم اختلاف دارند.[٣]

درباره نبأ عظیم وجوه مختلفی را مفسران مطرح کرده اند: گروهى آن را اشاره به روز رستاخیز، و بعضى اشاره به نزول قرآن مجید، و بعضى به همه اصول دین از توحید گرفته تا معاد، و در روایاتى نیز تفسیر به مساله ولایت و امامت شده است.(3)

بدین ترتیب یکی از مصادیقی که در تفاسیر شیعه و سنی درباره “نبأ عظیم” در این آیه شریفه مکرر وارد شده است، حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام است. چنان چه مردم در خلافت ایشان اختلاف کردند و گروهی ایشان را تکذیب و عده ای دیگر تصدیق کردند.

روایت است که یکی از اصحاب به امام باقر علیه السلام عرض كرد: قربانت، شیعه از شما تفسیر این آیه را مى‏خواهد «عَمَّ یَتَساءَلُونَ عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ ‏»: «از چه از هم مى‏پرسند از خبرى بزرگ» … فرمود: درباره امیرالمومنین علیه السلام است، امیر مومنان علیه السلام مى‏فرمود: براى خدای عزّ و جلّ نشانه ای از من بزرگتر نیست و براى خدا نبأیى نیست كه از من عظیم تر باشد.(4)

همچنین در اصول کافی از حضرت صادق علیه السلام در تفسیر این آیه روایت شده است که فرمود: «النبأ العظیم الولایة» «نبأ عظیم ولایت است»(5)

بر همین اساس در جای دیگر از ادعیه رسیده از امام زمان عجل الله تعالی فرجه از زبان پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده است که:

« لَوْ لَا أَنْتَ یَا عَلِیُّ لَمْ یُعْرَفِ الْمُوْمِنُونَ بَعْدِی »(6)

ای علی اگر تو نبودی پس از من مومنان شناخته نمی شدند.

با توجه به تعبیری که درباره آیات ابتدایی سوره نبأ مطرح شد و همچنین با در نظر گرفتن این بیان زیبای حضرت مهدی علیه السلام، به واسطه اختلافی که درباره ولایت حضرت علی علیه السلام بین مردم در گرفت، مومنان تمییز داده می شوند.

در پایان یکی دیگر از بیانات زیبای دیگری که حضرت مهدی علیه السلام در دعای عبرات (7) در وصف مولای متقیان علیه السلام به کار برده اند، می آوریم:

« أَتَقَرَّبُ إِلَیْكَ … بِمَنْ جَعَلْتَهُ لِنُورِهِ مَغْرِباً [مَغْرَماً] وَ عَنْ مَكْنُونِ سِرِّهِ مُعْرِباً سَیِّدِ الْأَوْصِیَاءِ وَ إِمَامِ الْأَتْقِیَاءِ یَعْسُوبِ الدِّینِ وَ قَائِدِ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ أَبِی الْأَئِمَّةِ الرَّاشِدِینَ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُوْمِنِینَ » (8)

به تو تقرب می جویم … به وسیله کسی که او را خاستگاه نور پیامبرت کرده ای و بیانگر سرّ او نمودی. سرور اوصیا و پیشوای پرهیزکاران و رهنمای دین و پیشوای سپید رویان و پدر امامان راهنما، علی امیرمومنان.

پی نوشت:

1) در این زمینه ر.ک: دین شناسی از دیدگاه حضرت مهدی علیه السلام، علی اصغر رضوانی، انتشارات دلیل ما.

2) اقبال الاعمال، ص 296.

3) تفسیر نمونه، ذیل آیات.

4) أصول الكافی ( ترجمه كمره‏اى)، ج‏2، ص 147.

5) تفسیر شریف لاهیجی، ج 4، ص 688.

6) إقبال الأعمال (ط - القدیمة)، ج‏1، ص: 296.

7) البته درباره نسبت دادن این دعا به حضرت مهدی علیه السلام جای تردید وجود دارد و این دعا را به امام صادق علیه السلام نیز نسبت داده اند.

8) مهج الدعوات و منهج العبادات، ص: 345.

انسان برای داشتن زندگی بهتر و ایده آل، نیازمند الگویی کامل و جامع است که از هر نقص و عیبی به دور بوده و بتواند راهنمای خوبی برای او در همه زمینه ها باشد. در زندگی اجتماعی نیز انسان به رهبری محتاج است که او را به سوی خوبی ها و کمال هدایت کند.

چه نیکوست اگر رهبر جامعه و امام مردم، معصوم و عاری از گناه و هر گونه لغزش و خطا باشد تا با فکری عمیق و پهناور و سینه ای گشاده به نور الاهی، حق هر کسی را به او برساند و جلوی تجاوز کاری های همگان را بگیرد.

پیشوایان معصوم علیهم السلام ، بهترین الگو برای رسیدن بشر به سعادت و کمال هستند. در دست داشتن چنین معیار و الگویی، بزرگ ترین لطف و مرحمت الهی برای جامعه انسانی است؛ چرا که بشر نمی تواند قوانین و برنامه های مناسب وضع کند، ولی پروردگار با وجود امام و پیشوایان معصوم، جامعه انسانی را از گرفتاری و تباهی ها نجات داده است. اما ممکن است  این پرسش برای هر کسی پیش بیاید که امام غائب چگونه می تواند جامعه را سرپرستی کند. که در این مجال برآنیم این مسئله را بررسی کنیم.

جامعه نیاز به امامى دارد که سرپرست جامعه باشد، و طبق روایتى که اهل سنت نقل کرده اند، هر کس بیعت امامى را بر گردن نداشته باشد و بمیرد، مرگ او مرگ جاهلیت است. مى گویند: پیامبر فرمود: «من مات ولم یکن فى عنقه بیعة امام مات میتة جاهلیة»

مسلماً این امام باید امامى عادل و پاکدامن معصوم از گناه باشد که جهانیان را از لغزش و جهالت حفظ کند.

حاکمان فعلى کشورهاى عربى، واجد چنین شرایطى نیستند، چگونه مى توان گفت اگر کسى بیعت «مبارک»ها و «قذافى»ها را به گردن نداشته باشد، مرگ او مرگ جاهلیت باشد.

اکنون باید رفت و این امام والامقام را پیدا کرد تا مرگ انسان ها، مرگ جاهلیت نباشد. آن امام معصوم در لسان پیامبر، همان حضرت مهدى است که خداوند منّان او را براى دادگسترى در جهان، حفظ کرده است. حال اگر شرایط براى زمامدارى این امام غایب، آماده باشد، مسلّماً سرپرستى ظاهرى را برعهده خواهد گرفت و امّا اگر بشر خیره سر، مانع از چنین برکت الهى باشد، او به عنوان امام غائب، تصرفاتى در جامعه اسلامى خواهد داشت که در گذشته به آن اشاره کردیم، بسان تصرفات مصاحب موسى (خضر) در سه مورد.

ولى سرپرستى جامعه به مجتهد جامع الشرایط، عادل و آگاه، فقیه، وارسته که تالى تلو معصوم است، سپرده مى شود و در طول این مدّت که امام، از دیدگان ما غایب است، (هر چند در خود جامعه زندگى مى کند)، مجتهدان عالى مقام، سرپرستى جامعه را به عهده گرفته اند. البته این بدان معنا نیست که مجتهد بدون کمک گرفتن از متخصصان امور اجتماعى، حکومت مى کند. مشروح این قسمت را در کتاب «حکومت اسلامى در چشم انداز ما» مطالعه کنید.

از این گذشته، در زمان غیبت امام، جانشینان او، امور جامعه را اداره مى کنند، این جانشینان، فقیهان با ورع و پرهیزکار هستند.

حضرت موسى چهل روز براى اخذ تورات به میقات رفت و سرپرستى جامعه بنى اسرائیل را برعهده برادرش هارون نهاد و به او چنین گفت:

(اخلفنى فى قومى وأصلح ولا تتّبع سبیل المفسدین). اعراف/ 142.

“جانشین من در میان ملتم باش و به اصلاح کارها بپرداز و از مفسدان پیروى مکن".

چه مانعى دارد که امام معصوم نیز در حالت غیبت، اداره امور را به دیگران واگذار کند و این کوچکترین منافاتى با امامت وى ندارد. اتفاقاً در زمان غیبت، فقیهان آگاه به نمایندگى از آن حضرت به تشکیل حکومت مى پردازند و خود، در رأس حکومت قرار مى گیرند، زیرا امام، آنان را بر این مقام، نصب کرده است و در مقبوله عمر بن حنظله آمده است: «فانّى قد جعلته علیکم حاکماً، (وسائل الشیعه، ج18، باب 1 از ابواب صفات قاضى، حدیث 1).و در حدیث ابى خدیجه آمده است: «فإنّى قد جعلته علیکم قاضیاً». (وسائل الشیعه، ج18، باب11 از ابواب صفات قاضى، حدیث 8.)

بنابراین، آنان حاکمان امّت و قاضیان ملت هستند، البته نه به تنهایى بلکه با به کارگیرى متخصصان و تقسیم کار میان آنان. البته آن چه گفتیم به این معنى نیست که خود امام در زمان غیبت هیچ اثرى ندارد، بلکه در حال غیبت، کارهاى لازمى را پنهان از چشم مردم انجام مى دهد.

منابع:

وسائل الشیعه

متن سخنرانی آیت الله سبحانی به پرسش فوائد امام غائب

در انتظار خورشید (ضرورت وجود امام)؛ پدید آورنده : زهرا رضائیان

مجله عقیدتی، فرهنگی، اجتماعی ؛ گلبرگ ، تیر 1384، شماره 64

پرسمان دانشجویی؛ مهدویت و ظهور

منبع:سایت تبیان

انقلاب حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف, بزرگترین قیامی است که بشریت در تاریخ، نظاره گر آن خواهد بود, و چنین انقلاب عظیمی را باید دارای افراد شایسته و خاص یاری کنند. با اندکی تأمل در میان روایات تبیین کننده‌ی تعداد و احوال یاران حضرت مهدی علیه السلام, این امر که تعداد یاران خاصّ حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف), سیصد و سیزده نفر است؛ به وضوح تبیین گردیده است. در میان این دسته از روایات برای این افراد ویژگی ها و خصوصیاتی ذکر گردیده که تا حدودی, حاکی از تمایز و خاص بودن این افراد می باشد. در ادامه به گوشه ای از این روایات اشاره می گردد.

1- جابر جعفی از امام باقر علیه السلام نقل کرده که فرمود: «بین رکن و مقام سیصد و اندی به عدد اهل بدر با قائم(عجل الله فرجه الشریف)  بیعت خواهند کرد, در میان آنان نجیبانی از اهل مصر, و ابدالی از اهل شام, و اخیاری از اهل عراق وجود دارد, آن گاه دین را تا مقداری که خداوند بخواهد بر پا خواهند داشت.»[1]

2- امیرالمومنین علی علیه السلام در خصوص ویژگی های یاران حضرت مهدی(عجل الله فرجه الشریف) می فرماید: «یاران مهدی جوان هستند و پیر در میان آنها وجود ندارد, مگر فقط به مقدار سرمه در چشم و نمک در توشه راه, و کمترین چیز در توشه راه, نمک است».[2]

مفضل بن عمر می گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: آیه ی ««… فَاسْتَبِقُواْ الْخَیرَْاتِ  أَیْنَ مَا تَكُونُواْ یَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِیعًا …» [3] در باره ی آن عده از اصحاب امام قائم(عجل الله فرجه الشریف) که غائب هستند نازل شده است که ناگاه شب هنگام از بسترهایشان غایب می شوند و صبح در مکه هستند, بعضی از آنها در میان ابر حرکت می کنند, اسم آنها, نام پدرشان و سیما و قیافه و نسبشان شناخته می شود.» مفضل می گوید: عرض کردم : «فدایت شوم, ایمان کدام یک قویتر است؟» فرمود: «آنکه در میان ابر حرکت می کند».[4]

جابر جعفی از امام باقر علیه السلام نقل کرده که فرمود: «… به خدا سوگند 313 تن از مردان نزد او می آیند, که در میان آنان پنجاه زن نیز هستند….». [5]

3- امام صادق علیه السلام در وصف یاران خاصّ حضرت مهدی (عجل الله فرجه الشریف) فرمود: «مردانی که گویی قلب هایشان مانند پاره های آهن است. هیچ چیز نتواند دل های آنان را نسبت به ذات خداوند گرفتار شک سازد. سخت تر از سنگ هستند. اگر بر کوه ها حمله کنند, آنها را از هم خواهند پاشید … گویی که بر اسبان خود مانند عقاب هستند. بر زین اسب امام دست می کشند و از این کار برکت طلب می کنند. گرد امام خویش چرخیده, در جنگ ها جان خود را سپر او می سازند و هر چه بخواهد برایش انجام می دهند. مردانی که شب ها نمی خوابند؛ در نمازشان همهمه ای چون صدای زنبور عسل دارند. شب ها بر پای خویش ایستاده و صبح بر مرکب خود سوارند. پارسایان شب اند و شیران روز. اطاعت آنان در برابر امام شان, از اطاعت کنیز برای آقایش زیادتر است. مانند چراغ ها هستند …. گویی که دل های شان قندیل است. از ترس خدا بیمناک و خواهان شهادت اند. تمنای شان شهید شدن در راه خدا است. شعارشان این است: «ای مردم! برای خون خواهی حسین به پا خیزید». وقتی حرکت می کنند, پیشاپیش آنان به فاصله یک ماه ترس و وحشت حرکت کند, آنان دسته دسته به سوی مولا می روند. خدا به وسیله آنان امام راستین را یاری می فرماید».[7]

از مجموع روایاتی که در باب معرفی یاران و اصحاب حضرت ولی عصر(عجل الله فرجه الشریف) در دست است, صفات و ویژگی های این بزرگان را می‌توان اینگونه بیان کرد:

1- آنان از مناطق مختلف جهان به صورتی خارق العاده گرد هم می آیند.

2- آنها نخستین بیعت کنندگان با حضرت مهدی(عجل الله فرجه الشریف) هستند.

3- آنان سرسپردگان ویژه و مدافعان خاصّ حضرت حجت (عج) هستند.

4- آنان پرچم داران و حاکمان روی زمین از طرف حضرت مهدی (عج) هستند.

5- آنان مصداق عذاب الهی برای ستمگرانند.

6- به عنوان یکی از شرایط ظهور, فراهم آمدنشان, نشان از قطعی شدن ظهور دارد.

7- آنان در پرتو عنایت های الهی همواره پیروز میدان نبرد خواهند بود.

8- آنان دارای روحی تأئید شده از طرف خداوند هستند که هرگز تردیدی درباره ی حقّ در آنان راه نخواهد یافت.

9- ایشان در مبارزه با دشمنان و از بین بردن آنها, کارگزاران آن حضرت در روی زمین خواهند شد.

10- بیشتر یاران حضرت در سن جوانی اند و بزرگسالان در میان آنان کم هستند. این یاران دارای افکاری متحد و دیدگاههایی یکنواخت بوده و دل هایشان به هم پیوسته است.

11- حضور زنان در میان یاران حضرت مهدی(عجل الله فرجه الشریف), خود حاکی از دو نکته است:

الف) زنان که در طول تاریخ از حقوق خویش محروم بودند و شخصیت آنان تحقیر گشته بود, در دوران آن انقلاب بزرگ, شخصیت واقعی خویش را باز خواهند یافت و به عنوان کارگزاران اصلی تحوّل عظیم, در جامعه جهانی شرکت خواهند داشت. این موضوع اهمیت ویژه ای دارد که ارزش واقعی و پایه قدرت و توانمندی نوع زن و ارزشیابی استعدادهای او را مشخص می سازد.

ب) زنان اگر در جهاد و رویارویی مستقیم شرکت نکنند, در دیگر پست ها و مسئولیت ها و سازندگی ها, می توانند مشارکت داشته باشند. همچنین در گسترش فرهنگ اسلامی, تبیین خطوط اصلی دین, آموزش معارف الهی و جایگزین ساختن معیارها و اصول انقلاب مهدوی, می توانند کارآمد بوده و نقش های اصلی و برجسته ای را بر عهده گیرند و در دوران ظهور, شایستگی شرکت در آن حرکت بزرگ و کمک رساندن به داعی حق را داشته باشند. [7]

پی نوشت:

1. مجلسى، محمد باقر, بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت, مۆسسة الوفاء، 1404ه, ج52, ص334, ح64 و نیز: الغیبةللطوسی, ص476

2. النعمانى, محمد بن ابراهیم، الغیبة، تهران، مكتبة الصدوق، 1397ق, صص 316و 315, ح10

3. بقره/148: « … پس در كارهاى نیك بر یكدیگر پیشى گیرید. هر كجا كه باشید، خداوند همگى شما را [به سوى خود باز] مى‏آورد ….»

4. مجلسى، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، پیشین, ج52, ص286, ح21

5. تفسیر عیاشی, ج1, صص64و65, ح117

6. مجلسى، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، پیشین, ج52, ص308, ح82

7. ر.ک: سلیمیان, خدامراد, پرسمان مهدویت, قم: شباب الجنه, چاپ دوم, 1385ش, صص 259-261

منبع:سایت تبیان